Ga je een biertje drinken op een terras, in een café of andere horecagelegenheid, dan krijg je steevast een bierviltje onder je neus geschoven met daarop je glas bier. Een bierviltje lijkt een onbetekenend voorwerp, maar zit er een hele geschiedenis achter en vormt niet alleen voor bierdrinkers, maar ook voor verzamelaars één van de belangrijkste bierattributen. Het grappige is dat het bierviltje zeer nauw verbonden is met bier, maar dat de herkomst van het bierviltje niet uit de brouwerij komt, maar uit de drukkerij.
Hoe is het bierviltje ontstaan?
Als je onderzoek doet naar de geschiedenis van het bierviltje, kom je twee Duitse mannen tegen die belangrijk zijn voor de ontwikkeling van het bierviltje. De eerste is Robert Sputh, een directeur van een papierfabriek. Voor de productie van papier bouwde hij een houtpulpfabriek, maar zat vanwege overproductie met een lading resthout in zijn maag. Hij bedacht uiteindelijk het eerste bierviltje van houtpulp. Hij patenteerde zijn uitvinding in 1892 onder de naam ‘houten vilten platen of houten vilten deksels voor bierglazen’. De andere naam is Casimir Otto Katz. Hij was eigenaar van een fabriek dat onder andere telefoonpalen maakte. Ook hij zat met het probleem van resthout. Hij bedacht in 1903 een bierviltje dat niet meer enkel uit houtpulp bestond, maar uit een combinatie van sparrenhout en karton. De bierviltjes drukken met een reclameboodschap was ook zijn idee. Tot de jaren 60 waren bierviltjes van hout met karton, totdat een Finse firma het volledig kartonnen bierviltje bedacht in witte vorm met een hoog absorberend vermogen. Hierdoor namen mogelijkheden voor bierviltjes drukken ineens enorm toe en stonden vooral brouwerijen in de rij om hun naam op bierviltjes te laten drukken. Hoewel het bierviltje bedoeld is om vocht van het bierglas op te vangen is de belangrijkste functie toch wel de reclameboodschap. Het bierviltje hoort dus niet enkel thuis in de bierhistorie, maar ook in de drukkerijhistorie.
De veelzijdigheid van het bierviltje
De voornaamste functie van het bierviltje als onderlegger, bestaat nog wel, maar er wordt zoveel meer mee gedaan. Spelletjes voor cafébezoekers die zich vervelen, of als stabiele factor onder een tafel dat niet waterpas staat bijvoorbeeld. Het gebruik van bierviltjes als ondergrond voor het maken van aantekeningen is legendarisch. De rechtbank oordeelde laatst dat een voetballer € 11.000,- aan achterstallig salaris moest krijgen op basis van twee handtekeningen op een bierviltje. Daarnaast worden bierviltjes verzameld. Er zijn zelfs speciale verenigingen waarin bierviltjesverzamelaars zich hebben verenigd en bierviltjes kunnen uitwisselen. Voor menig drukkerij zijn bierviltjes drukken nog een belangrijke bron van inkomsten. De reclameboodschappen zijn tegenwoordig niet alleen maar van brouwerijen, maar ieder die wil kan bierviltjes laten drukken met zijn eigen boodschap.