Bij het Lancaster-monument aan de Rijksstraatweg werd donderdag 1 juli het neerstorten van de Lancaster bommenwerper uit de Tweede Wereldoorlog herdacht. Het was afgelopen dinsdag 78 jaar geleden dat de brandende Lancaster, op de terugreis naar Engeland na een missie boven Duitsland, in Rijsoord aan zijn einde kwam.

Zes van de zeven Britse en Canadese bemanningsleden verloren daarbij het leven en werden op de Rotterdamse begraafplaats Crooswijk begraven. In 2017 heeft de Koninklijke Luchtmacht de resten van het vliegtuig geborgen. Dat was nodig in verband met het verleggen van een gasleiding voor bedrijventerrein Nieuw Reijerwaard. Het monument werd officieel onthuld op 21 september 2002. Vorig jaar kon de herdenking niet doorgaan vanwege de coronamaatregelen.

Voor de herdenking van donderdag was een klein gezelschap uitgenodigd. Aanwezig waren onder anderen enkele veteranen en Elsa Van Gelderen, namens de Royal British Legion. Ook erbij was een afvaardiging van basisschool De Piramide, die het monument sinds 2005 heeft geadopteerd. De Canadese vertegenwoordiging was verhinderd.

Tijdens de herdenking werd gesproken door Jan-Paul Apon, commodore bij de luchtmacht en voorzitter van het Ridderkerkse Veteranencomité, burgemeester Anny Attema en Ylonka van den Berg, docente van De Piramide. Twee leerlingen van De Piramide droegen gedichten voor en staken rozen in de groene koepel rondom het monument. Muziekvereniging Harpe Davids speelde mooie muziek.

Burgemeester Anny Attema stond kort stil bij het overlijden, eerder dit jaar, van twee veteranen die altijd bij de Lancaster-herdenking aanwezig waren: Ger de Jong en Leen van Geenen. De plek van het monument is belangijk om te koesteren. ,,Op deze plek van het monument gaat het over niet vrij zijn. Maar dan op een manier die niet te vergelijken is met de tijd van nu, als we even niet alles kunnen doen omdat we het coronavirus willen bestrijden. De onvrijheid die we hadden in de oorlog, die 81 jaar geleden begon, is een heel ander verhaal. We waren de baas niet meer over ons eigen land. En we mochten niet meer zijn wie we wilden zijn.'' De burgemeester benoemde de felle strijd om onze vrijheid te heroveren. ,,In het vliegtuig dat hier is neergestort, zaten Engelse en Canadese jonge mannen. De meesten waren nog lang geen dertig jaar. Jonger dan jullie vaders. Hun leven was maar net begonnen. En het eindigde hier, veel te vroeg. Wat hun missie ook bijzonder maakte is dat ze vochten voor de vrijheid van een land dat ze niet eens kenden. Zo'n Canadees of Engels bemanningslid, wat wist hij nou van Holland. Toch nam hij het voor ons op. Daar mogen we wel eens bij stilstaan. Hoe bijzonder is dat!''

Commodore Jan-Paul Apon beschreef de gebeurtenissen die aan de fatale crash van de Lancaster vooraf gingen. ,,De bemanningsleden die wij vandaag gedenken hebben zich voor onze vrede en veiligheid ingezet. Zij gingen een weg waar velen van ons niet zouden durven of willen gaan.'' Volgens Apon blijft herdenken belangrijk. ,,We moeten niet vergeten wat de prijs van vrijheid was, en nog altijd is. Niet vergeten dat vrede en vrijheid nooit vanzelfsprekend zullen zijn. We moeten deze verhalen blijven vertellen. Omdat ze recht doen aan dat wat deze helden hebben gedaan. Omdat hun verhalen ons tot steun, bemoediging en voorbeeld mogen zijn.''