Er zijn "structurele problemen" met de manier waarop in Nederland paspoorten uitgegeven worden, met "fouten en fraude" tot gevolg. Dat schrijft staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Digitalisering) aan de Tweede Kamer. De regels en systemen die zijn opgetuigd om de uitgifte goed te laten verlopen, werken niet altijd zoals bedoeld. Bovendien zijn er al tientallen voorbeelden bekend van officiële paspoorten met vervalste gegevens erin, aangemaakt door corrupte ambtenaren.

Er zijn "meerdere gemeenten" waar ambtenaren werken die "in ruil voor geld paspoorten op bestelling" leveren. Ze maken zo bijvoorbeeld een document met een nepnaam erin, of een vervalste foto. "Met een op deze manier verkregen paspoort kan een crimineel bijvoorbeeld de grens over en buiten het bereik van politie en justitie doorgaan met criminele activiteiten." Er zijn "tientallen gevallen" bekend, aldus de staatssecretaris, "en het vermoeden is dat dit aantal waarschijnlijk nog zal oplopen".

Het kabinet zegt hard op te willen treden tegen de vervalste paspoorten, maar Van Huffelen legt in haar brief niet uit wat ze concreet kan doen. De corruptie komt aan het licht in strafzaken en daar wil ze geen uitspraken over doen. Zo is ook onduidelijk of die corrupte ambtenaren geconcentreerd zijn in bepaalde gemeenten.

Wel merkt de staatssecretaris op dat de manier waarop de paspoorten uitgegeven worden sowieso onvoldoende op orde is. Bij een steekproef onder 8,7 miljoen paspoortaanvragen uit 2010 tot en met 2019 zijn 2,6 miljoen fouten aan het licht gekomen.

Meestal (2,4 miljoen keer) werd het paspoort toegekend door dezelfde ambtenaar die ook de aanvraag behandelde. Dat is niet de bedoeling. Dit kwam vooral veel voor in kleine gemeenten. Ook werd 181.500 keer vastgesteld dat de ambtenaar de pasfoto goedkeurde terwijl het programma de foto had afgekeurd. De ambtenaar moet dan een goede reden opgeven om het systeem te negeren, maar dat blijkt niet te gebeuren.

Van Huffelen zegt gemeenten aan te gaan spreken op het grote aantal fouten dat wordt gemaakt. Volgens een woordvoerder wordt daarbij "heel duidelijk uitgesproken wat van de gemeenten verwacht wordt" en is daarbij duidelijk gemaakt dat er "geen vrijblijvendheid" is in de naleving van de paspoortregels. Uiteindelijk wil zij ook de regels en de werkwijze aanscherpen om de problemen te verhelpen. Dat zal meer tijd kosten omdat de wet daarvoor aangepast moet worden.