Hoeveel coronavaccins Nederland beschikbaar heeft, is elke dag anders. Soms liggen er honderdduizenden doses in een loods in Oss, een paar dagen later kunnen het er veel minder zijn. Het gaat op en neer als de tanden van een zaag. En op sommige dagen is de voorraad zo krap dat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) zenuwachtig begint te worden. En niet elk vaccin dat er is, is meteen beschikbaar om in iemands arm in te spuiten.

Nederland heeft tot nu toe ruim 3,6 miljoen doses gekregen en 2,4 miljoen prikken gezet. Dat wil niet zeggen dat er dus 1,2 miljoen doses beschikbaar zijn, die rekensom is niet zo simpel, zegt het RIVM.

Ten eerste kunnen niet alle vaccins meteen door naar de prikkers. Eerst moet zeker zijn dat de levering in orde is, dat de kwaliteit voldoet. Dat inklaren duurt volgens het RIVM ongeveer drie dagen. Anders gezegd: een fles met vaccin die op maandag binnenkomt, kan op zijn vroegst op donderdag worden geïnjecteerd. Pas na die goedkeuring is het flesje klaar om te worden gebruikt. Tot die tijd zijn de vaccins er wel, maar zijn ze nog niet beschikbaar.

En ook als de vaccins wel goedgekeurd zijn, verlaten ze nog niet meteen de opslag. Het RIVM houdt van elk vaccin een voorraad aan, als buffer, voor het geval een vaccinfabrikant tijdelijk niet kan leveren. Pfizer en BioNTech leveren zo veel en zo betrouwbaar, dat de 'veiligheidsvoorraad' onlangs kon worden verlaagd. Die buffer van het RIVM is goed voor drie dagen prikken. Met andere woorden: stel dat die levering helemaal stilvalt, kunnen de vaccineerders sowieso nog drie dagen vooruit en is er tijd om een oplossing te vinden. Pas na die drie dagen wordt het nijpend. Eerder was er een voorraad voor vijf dagen.

Bij Moderna is er nauwelijks een veiligheidsvoorraad; het bedrijf levert momenteel nog zo weinig dat alle vaccins vrijwel helemaal opgemaakt worden. Stel dat het een keer fout zou gaan en alle doses op zijn, hoeven er niet al te veel afspraken afgezegd te worden. Wel houdt het RIVM een deel achter de hand voor herhaalprikken, omdat die bij Moderna al na vier weken gegeven moeten worden, sneller dan bij de andere vaccins.

De grootste problemen zitten bij AstraZeneca. Dat levert heel "wiebelig", zoals GGD-baas André Rouvoet het noemt. De ene week komt er veel binnen en ligt de vaccinloods vol, de andere week juist weinig en wordt de voorraad krap. Komende dinsdag zou AstraZeneca 110.000 doses leveren, maar dat worden er nu maar 50.000. Dat betekent dat ongeveer 60.000 mensen langer moeten wachten op hun prik. Het is al een paar keer gebeurd dat vaccinatieplannen op het laatste moment moesten worden veranderd, en dat zou vaker kunnen gebeuren. Daarom houdt de overheid een grotere voorraad van dat vaccin aan, om niet al te afhankelijk te zijn van de leveringen van AstraZeneca.

Van elke levering gaat ook nog een deel verloren, bijvoorbeeld als bodempje dat in een flesje achterblijft. Die restjes mogen niet zomaar gemengd worden, er zit soms niets anders op dan ze weg te gooien. Dat heet spillage en die is ongeveer 5 procent. Op miljoenen geleverde doses gaat het al gauw om meer dan 200.000 doses. Dat is ingecalculeerd.